De zoon (7 jaar oud) van Kim Reuter vroeg zich af waarom hij 5 dagen naar school moet en maar 2 dagen vrij is. Dat is toch oneerlijk?

Ik ging op zoek naar het antwoord en kwam eerst uit bij het Nationaal Onderwijsmuseum. Jacques Dane, historicus en hoofd conservator & onderzoek, legde uit dat kinderen tot 55 jaar geleden zelfs zes dagen per week naar school gingen.

De waarom-vraag was voor het museum ook lastig te beantwoorden, vertelde Sofie Dietvorst van communicatie. “Er zijn onderwijsvernieuwers die het hartgrondig eens zijn met de stelling van deze jongen. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Kinderen moeten uiteindelijk de basisvakken beheersen en dat kost flink wat tijd.”

Ik zocht verder. De site van de Rijksoverheid beantwoordde de waarom-vraag ook niet. Ik ging op zoek naar iemand die nog meer weet over het basisonderwijs. Ik kwam de naam Pieter Slaman tegen, universiteits- en onderwijshistoricus aan de Universiteit Leiden. Ik stelde ook hem de waarom-vraag.

Geschiedenis

Hij begon met een geschiedenislesje. “Tot 1900 had je geen leerplicht in Nederland, maar dat was helemaal niet zo leuk. De ouders van kinderen die niet naar school gingen, waren namelijk erg arm. Daardoor gingen hun kinderen niet naar school, maar aan het werk. Terwijl kinderen van ouders die meer geld hadden, wel naar school konden. Zij kregen uiteindelijk beter werk en verdienden meer. Dit zorgde voor ongelijkheid in kansen.” Nederland was laat met het invoeren van die leerplicht. “In andere Europese landen was het voor kinderen al veel eerder verplicht om naar school te gaan. Daardoor wisten en konden zij meer. Ze maakten heel mooie dingen, hadden ingewikkelde fabrieken en steeds beter wordende technieken. Nederland bleef achter.”

De late leerplicht in Nederland had twee oorzaken. “We hadden vooral christelijke, katholieke en gereformeerde politici in de regering. Zij vonden dat ouders over de opvoeding gingen en de staat zich daar nooit mee mocht bemoeien. Zij hielden de leerplicht lang tegen. Ook de boeren waren tegenstanders. Hun kinderen hielpen mee in het bedrijf. Zij verloren ‘medewerkers’ als hun kinderen naar school gingen. Ik hielp vroeger mijn vader ook met het hooien. Ik was blij dat ik na een tijdje weer naar school mocht.” Slaman legt uit dat de lange zomervakantie daar ook een voortvloeisel van was: zodat kinderen hun ouders in de oogsttijd konden helpen.

Veel leren in korte tijd

De vraag die blijft staan: waarom 5 dagen? Dat is vanuit de overheid bepaald en nog vrij krap als je kijkt naar wat je moet leren, vertelt Slaman. “Je moet in zes jaar tijd, vanaf groep drie, leren lezen, schrijven, kennis van de wereld opdoen en leren hoe je met elkaar omgaat. Het is zoveel. De politiek vraagt van alles van het onderwijs. Je moet nogal wat leren om in onze samenleving mee te kunnen doen.” De basisvakken zijn volgens hem ook ooit politiek bepaald. “De christelijke politici streden voor de komst van katholieke scholen. Die kwamen er. De overheid moest het onderwijs betalen, maar mocht zich van hen niet bemoeien met wat er in de klas werd gedaan. Tegenstanders stemden in op voorwaarde dat ze wel globaal mochten aangeven welke onderwerpen aan bod kwamen.”

Het antwoord op de vraag van de zoon van Kim luidt dus als volgt:
Je moet in zes jaar tijd van de politiek veel leren, zodat je mee kan in de maatschappij van nu. Dat is in vijf dagen al enorm krap, in twee echt onmogelijk. Uiteindelijk kan je dankzij school later een goede baan vinden en meer geld verdienen.

Ik ben wel benieuwd: wat vinden jullie van deze conclusie en daarmee de opzet van ons onderwijssysteem?